4. Interventie

Behandeling van een delier en verpleegkundige interventies

Bij de behandeling van het delier moet altijd gezocht worden naar de onderliggende oorzaak van het delier en dit moet zo mogelijk behandeld worden (8,11).  Bijvoorbeeld antibiotica bij een urineweginfectie. Schakel altijd een (huis)arts, VS of PA in. 


Verpleegkundige interventies bij een cliënt met een delier:

Voorbeeld verpleegplan volgens het Omaha classificatiesysteem

Praktische richtlijnen (12).

Niet-medicamenteuze behandeling

De niet-medicamenteuze behandeling bestaat uit verschillende interventies die de cliënt helpen zo goed mogelijk te (blijven) functioneren. Denk hierbij aan interventies gericht op het ondersteunen:

- van de oriëntatie, 

- dag structuur/dag-nachtritme met aandacht voor afwisseling beweging en rust overdag, 

- aandacht voor goed en regelmatig eten en drinken, 

- alert zijn op goede toiletgang (verstopping kan bij hele kwetsbare cliënten al een oorzaak van het delier zijn en in zijn delier herkent patiënt mogelijk de signalen van aandrang niet).

Meer informatie over praktische richtlijnen (12) omgang met cliënt met delier. 

Medicamenteuze behandeling

Ondanks de niet-medicamenteuze behandeling en als de cliënt een hoge lijdensdruk heeft (onrust en wanen) een gevaar is voor zichzelf of anderen, de behandeling in de weg staat of het delier niet bijtrekt; is een medicamenteuze behandeling te overwegen. Dit moet altijd overlegd worden me de huisarts, PA of VS. 


Onderstaande informatie is bedoeld als achtergrond zodat je weet je waarom wat gegeven wordt


Eerste voorkeur hierbij heeft de behandeling met antipsychotica Haloperidol of bijvoorbeeld Olanzepine. Er is geen significant verschil in de middelen (haldol, olanzepine) en er is ook geen significant verschil in de response [37].  Echter er is nauwelijks wetenschappelijk bewijs dat dit helpend zou zijn, bijvoorbeeld bij palliatieve cliënten [38] of terminale cliënten [13]. Kijk voor meer achtergrond informatie hier (13). 


In overleg met de huisarts kan gestart worden de afbouw van de medicamenteuze behandeling voor een delier als de psychiatrische symptomen afnemen in ernst, bijvoorbeeld doordat de cliënt minder onrustig is, beter slaapt of beter georiënteerd is, of wanneer er bijwerkingen van de medicatie bestaan. Als vuistregel kan gesteld worden dat, wanneer er sprake is van verbetering, de totale dagdosering na 2 dagen gehalveerd kan worden, met het handhaven van minimaal een avond inname moment. De halvering gaat iedere 2 dagen door tot een (equivalent) van 1 mg haloperidol, waarna deze laatste dosering na weer 2 dagen in zijn geheel gestaakt kan worden (11). 


Bij cliënten met Parkinson, Parkinsonisme en Lewy Body Dementie mag Haldol niet gebruikt worden. Behandeling kan dan bestaan uit het verminderen van de Parkinsonmedicatie, of het starten van Rivastigmine, Quetiapine of Clozapine (14).

Op de website van Pallialine (8) staat meer informatie over de medicatie en de hoeveelheid die gebruikt kan worden. 

Let op!

In het geval van een alcohol-onttrekkingsdelier, waarbij de alcohol-onttrekking op de voorgrond staat, wordt er gestart met een benzodiazepine (14)

Integrative nursing

Interventies die je kan toepassen:

- luisteren naar muziek

- energetische interventies: Healing touch of Therapeutic touch

- aromazorg; klik hier (20) voor meer achtergrond info

-massages of zachte aanrakingen

-aquazorg, als een voetenbad of warme kompressen (15-19).

Bronnen

8. Pallialine. Richtlijn delier. [Internet]. Beschikbaar via https://www.pallialine.nl/delier. [Geraadpleegd 29 december 2021].

11. Federatie medisch specialisten. Delier bij Volwassenen en Ouderen. [Internet]. Beschikbaar op https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/delier_bij_volwassenen_en_ouderen.html [Geraadpleegd 24 december 2021].

12. Pallialine. Niet-medicamenteus. [Internet]. 2010. Beschikbaar via: https://www.pallialine.nl/index.php?pagina=/richtlijn/item/pagina.php&id=31710&richtlijn_id=731. [Geraadpleegd 22 maart 2022]. 

13. Janssens H.J.E.M. Geen plaats voor antipsychotica in het ziekenhuis? GE-BU. 2019; 5 (49-53). Beschikbaar via https://www.ge-bu.nl/artikel/geen-plaats-voor-antipsychotica-bij-delier-in-het-ziekenhuis?full. [Geraadpleegd 8 maart 2022]. 

14. Indicaties delier. Farmacotherapeutisch Kompas. [Internet]. Beschikbaar via: https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/indicatieteksten/delier. [Geraadpleegd 22 maart 2022]. 

15. Busch M, Huisman A, Hupkens S, Visser A. Inleiding complementaire zorg. Amsterdam: Elsevier gezondheidszorg; 2004.

16. Herdman TH, Kamitsuru S. Nanda International; verpleegkundige diagnoses en kwalificaties 2015-2017. Houten: Springer Media B.V.; 2017.

17. Jansen C, Strybol N. Expertise gebied verpleegkundige complementaire zorg. Amsterdam?: V&VN; 2016.

18. Kreitzer, MJ, Koithan, M. Integrative Nursing. Oxford: Oxford University press; 2019.

19. Van Praag Instituut. Verbinders in de zorg. [Internet]. Beschikbaar via: www.vanpraaginstituut.nl. [Geraadpleegd 22 februari 2022].

20. Kerkhof - Wellhüner M. Klinische aromazorg: Aromatherapie voor zorg en praktijk. Wernhout: Kicozo; 2020.

37. Vorst van der M., e.a. Olanzapine Versus Haloperidol for Treatment of Delirium in Patients with Advanced Cancer: A Phase III Randomized Clinical Trial [internet]. Beschikbaar via:  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7066704/ [Geraadpleegd op 4 oktober 2024]. 

38.Agar, M.R., e.a. Efficacy of Oral Risperidone, Haloperidol, or Placebo for Symptoms of Delirium Among Patients in Palliative Care: A Randomized Clinical Trial [internet]. Beschikbaar via:  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27918778/ [Geraadpleegd op 4 oktober 2024].